چرا نماز صبح دو رکعت است ؟

چرا نماز صبح دو رکعت است ؟

خیلی از ما این را شنیده ایم که عده ای به رکعات نماز صبح چون و چرا آورده و میگویند چرا نماز صبح دو رکعت است  و سایر نمازها سه رکعتی و چهار رکعتی است ؟

افراد مختلف هم به اندازه دانش و درک و بینش و یا احساسات وافکار خود پاسخ های مختلفی به این مطلب میدهند  اما من در این جا موضوع را از زاویه ای ساده و انسانی بیان میکنم و قضاوت آن را به خوانندگان محترم مطلب وامیگذارم که خود آن را تجزیه و تحلیل نمایند .

از منظر شرع مقدس اسلام عبادات و اعمال مکلفین در تقسیم بندیهای مختلفی قرارمیگیرند که یکی از این دسته بندیها ، تقسیم عبادات و اعمال دینی به دو گروه ، توصلی و تعبدی است و از منظر فقه اینگونه گفته شده است :
اولین تقسیم واجب ، تقسیم واجب به تعبدی و توصلی است.
در اصول فقه معانی گوناگونی برای این دو اصطلاح بیان شده است. مطابق دیدگاهی که به اصولیون متقدم امامی منسوب است، توصلی بر واجباتی اطلاق می‌شود که حکمت و مصلحت وجوب، یعنی غرض شارع از واجب کردن آنها برای مکلف، روشن است، مانند نجات دادن غریق. در مقابل، واجباتی که حکمت آنها و غرض آمر از واجب کردن آنها معلوم نیست، تعبدی‌اند، مانند نماز ،  لذا اعمال تعبدی آن دسته از اعمالی هستند که ما آنها را طبق دستور شرع مقدس بجای می آوریم و فلسفه وجودی آن برای ما بیان نشده است و یکی از آنها همین تعداد رکعات نمازها و خصوصاً نماز صبح است اما از دیدگاه فقهی صرفنظر کرده و از دیدگاهی انسانی به این قضیه نگاه می کنیم :

در فقه اسلامی اصلی وجود دارد که میگوید :

کل ما حکم به الحق ، حکم به الشرع و کل ما حکم به الشرع ، حکم به العقل .

یعنی هر چیزی را که عقل میپذیرد شرع هم حکم میکند و هر چیزی را که شرع حکم میکند معقول و منطقی است

موضوع دیگری نیز در این باره باید بیان کرد و آن این است که ما انسانها هرچه ژرف اندیش باشیم نخواهیم توانست به مقصود اصلی شارع مقدس راجع به دستورات اسلامی پی ببریم و تنها همواره بخشی از ابعاد هر مطلب به ما کشف خواهد شد و  همه جوانب هرمطلب در  حیطه علم نامتناهی خالق یکتا قرار میگیرد و بس .

بنابراین از یک بعد انسانی و حتی بدون نگاهی فقهی میتوان موضوع دو رکعتی بودن نماز صبح را این گونه بیان کرد :

ما انسانها برای ادامه زندگی ناچار به خوابیدن هستیم و خداوند متعال شب را مایه آسایش و آرامش ما قرار داده و تاریکی و سکوت باعث تمدد اعصاب و تسکین روح وروان ما می شود و بدون خوابیدن نمیتوانیم به زندگی ادامه دهیم حال با توجه به اینکه در هنگام خواب خصوصاً در ساعات پایانی آن رخوت و سستی بدن به حداعلای خود می رسد و نوعی ناتوانی خاص فرد را در بر میگیرد به دستور شارع مقدس فرد مسلمان بایستی از  جای برخیزد و وضو ساخته و نماز بجای آورد و توجه به این نکته هم ضروری است که بدانیم در همه اعصار وسایل رفاهی برای بشر مانند امروز فراهم نبوده است و آب لوله کشی در همه خانه ها و آب گرم در زمستان و محیط معتدل داخل خانه ها و روشنایی برق و خیلی ایزارهای رفاهی دیگر  ویژه عصر حاضر است و ما امروزه نیازی به این نداریم که در هوای سرد و یخبندان زمستان و در تاریکی ، مثلاً به کنار جوی آب رفته و یخ را بشکنیم و آب برداریم تا بتوانیم وضو بگیریم  در حالی که تا سالهایی نه چندان دورتر از امروز پدران ما همین کار را میکردند ، بنابراین بدنی خواب آلوده و سست که ساعاتی در خواب شبانگاهی به سر برده است به محض برخاستن توانایی چندانی برای وضو گرفتن و نماز گزاردن ندارد و به همین دلیل است که شارع مقدس تکلیف سختی برای نماز صبح مقرر نکرده است تا مومنین بتوانند  به آسانی این تکلیف را انجام دهند و در آیات و روایات نیز آمده است که اسلام دین  آسانی و تساهل است لذا نفس اطاعت و برخاستن از خواب شیرین صبحگاهی و روی به درگاه خالق بی نیاز کردن ، می تواند منظور نظر شارع مقدس باشد و فردی که در هوای سرد و یا گرم ،  در برف یا باران ، در سختی یا آسانی ، و در هر شرایطی که باشد ، دستور خالق بی همتا را اطاعت کرده و دوگانه میگزارد و فرمان حق تعالی را تمکین میکند در نظر خداوند کریم انشاءا... مقبول است و چنین فردی نیازی نیست که  در مشقت و سختی قرار گیرد و همین که به فرمان الاهی سر تعظیم فرود آورد ، اطاعت خود را از پروردگار متعال  اعلام کرده و همین مقدار فرمانبرداری در صبحگاه  برای بنده  کفایت است اما در باره سایر نمازهای واجب که در وسعت وقت و شرایط عادی بجای می آوریم بدن و روح وروان ما امادگی بیشتر دارد  رکعات بیشتری را با خداوند در ارتباط هستیم تا از آن منبع لایزال جود وکرم ، فیض بیشتر ببریم کما این که در نمازهای چهار رکعتی که در حال سفر بجای می آوریم ، این مراعات در حق ما شده است که آنها را شکسته بجای آوریم .