چرا نماز صبح دو رکعت است ؟

چرا نماز صبح دو رکعت است ؟

خیلی از ما این را شنیده ایم که عده ای به رکعات نماز صبح چون و چرا آورده و میگویند چرا نماز صبح دو رکعت است  و سایر نمازها سه رکعتی و چهار رکعتی است ؟

افراد مختلف هم به اندازه دانش و درک و بینش و یا احساسات وافکار خود پاسخ های مختلفی به این مطلب میدهند  اما من در این جا موضوع را از زاویه ای ساده و انسانی بیان میکنم و قضاوت آن را به خوانندگان محترم مطلب وامیگذارم که خود آن را تجزیه و تحلیل نمایند .

از منظر شرع مقدس اسلام عبادات و اعمال مکلفین در تقسیم بندیهای مختلفی قرارمیگیرند که یکی از این دسته بندیها ، تقسیم عبادات و اعمال دینی به دو گروه ، توصلی و تعبدی است و از منظر فقه اینگونه گفته شده است :
اولین تقسیم واجب ، تقسیم واجب به تعبدی و توصلی است.
در اصول فقه معانی گوناگونی برای این دو اصطلاح بیان شده است. مطابق دیدگاهی که به اصولیون متقدم امامی منسوب است، توصلی بر واجباتی اطلاق می‌شود که حکمت و مصلحت وجوب، یعنی غرض شارع از واجب کردن آنها برای مکلف، روشن است، مانند نجات دادن غریق. در مقابل، واجباتی که حکمت آنها و غرض آمر از واجب کردن آنها معلوم نیست، تعبدی‌اند، مانند نماز ،  لذا اعمال تعبدی آن دسته از اعمالی هستند که ما آنها را طبق دستور شرع مقدس بجای می آوریم و فلسفه وجودی آن برای ما بیان نشده است و یکی از آنها همین تعداد رکعات نمازها و خصوصاً نماز صبح است اما از دیدگاه فقهی صرفنظر کرده و از دیدگاهی انسانی به این قضیه نگاه می کنیم :

در فقه اسلامی اصلی وجود دارد که میگوید :

کل ما حکم به الحق ، حکم به الشرع و کل ما حکم به الشرع ، حکم به العقل .

یعنی هر چیزی را که عقل میپذیرد شرع هم حکم میکند و هر چیزی را که شرع حکم میکند معقول و منطقی است

موضوع دیگری نیز در این باره باید بیان کرد و آن این است که ما انسانها هرچه ژرف اندیش باشیم نخواهیم توانست به مقصود اصلی شارع مقدس راجع به دستورات اسلامی پی ببریم و تنها همواره بخشی از ابعاد هر مطلب به ما کشف خواهد شد و  همه جوانب هرمطلب در  حیطه علم نامتناهی خالق یکتا قرار میگیرد و بس .

بنابراین از یک بعد انسانی و حتی بدون نگاهی فقهی میتوان موضوع دو رکعتی بودن نماز صبح را این گونه بیان کرد :

ما انسانها برای ادامه زندگی ناچار به خوابیدن هستیم و خداوند متعال شب را مایه آسایش و آرامش ما قرار داده و تاریکی و سکوت باعث تمدد اعصاب و تسکین روح وروان ما می شود و بدون خوابیدن نمیتوانیم به زندگی ادامه دهیم حال با توجه به اینکه در هنگام خواب خصوصاً در ساعات پایانی آن رخوت و سستی بدن به حداعلای خود می رسد و نوعی ناتوانی خاص فرد را در بر میگیرد به دستور شارع مقدس فرد مسلمان بایستی از  جای برخیزد و وضو ساخته و نماز بجای آورد و توجه به این نکته هم ضروری است که بدانیم در همه اعصار وسایل رفاهی برای بشر مانند امروز فراهم نبوده است و آب لوله کشی در همه خانه ها و آب گرم در زمستان و محیط معتدل داخل خانه ها و روشنایی برق و خیلی ایزارهای رفاهی دیگر  ویژه عصر حاضر است و ما امروزه نیازی به این نداریم که در هوای سرد و یخبندان زمستان و در تاریکی ، مثلاً به کنار جوی آب رفته و یخ را بشکنیم و آب برداریم تا بتوانیم وضو بگیریم  در حالی که تا سالهایی نه چندان دورتر از امروز پدران ما همین کار را میکردند ، بنابراین بدنی خواب آلوده و سست که ساعاتی در خواب شبانگاهی به سر برده است به محض برخاستن توانایی چندانی برای وضو گرفتن و نماز گزاردن ندارد و به همین دلیل است که شارع مقدس تکلیف سختی برای نماز صبح مقرر نکرده است تا مومنین بتوانند  به آسانی این تکلیف را انجام دهند و در آیات و روایات نیز آمده است که اسلام دین  آسانی و تساهل است لذا نفس اطاعت و برخاستن از خواب شیرین صبحگاهی و روی به درگاه خالق بی نیاز کردن ، می تواند منظور نظر شارع مقدس باشد و فردی که در هوای سرد و یا گرم ،  در برف یا باران ، در سختی یا آسانی ، و در هر شرایطی که باشد ، دستور خالق بی همتا را اطاعت کرده و دوگانه میگزارد و فرمان حق تعالی را تمکین میکند در نظر خداوند کریم انشاءا... مقبول است و چنین فردی نیازی نیست که  در مشقت و سختی قرار گیرد و همین که به فرمان الاهی سر تعظیم فرود آورد ، اطاعت خود را از پروردگار متعال  اعلام کرده و همین مقدار فرمانبرداری در صبحگاه  برای بنده  کفایت است اما در باره سایر نمازهای واجب که در وسعت وقت و شرایط عادی بجای می آوریم بدن و روح وروان ما امادگی بیشتر دارد  رکعات بیشتری را با خداوند در ارتباط هستیم تا از آن منبع لایزال جود وکرم ، فیض بیشتر ببریم کما این که در نمازهای چهار رکعتی که در حال سفر بجای می آوریم ، این مراعات در حق ما شده است که آنها را شکسته بجای آوریم .

نیمه شعبان مبارک

با غزل های نور می آید

از افق های دور می آید

ناگهان چون حلول سبز بهار

با تمام غرور می آید

سالها  انتظار بر دوشش

از دیار ظهور می آید

با دلی مثل آسمان بهشت

مثل روح بلور می آید

دسته دسته ستاره می چیند

از بلندای طور می آید

گرچه ما می رویم , اما او

پر شکیب و صبور می آید

قاصدک ها چرا نمی آیید ؟

بوی سبز حضور می آید !