امانتی که نزد ماست

امانت

در حال اندیشیدن به واژه امانت بودم که ناگهان حجم عظیمی از مفاهیم مربوط به آن در ذهنم فوران کرد و با انبوهی از تفکرات و نتایجی روبرو شدم که تا قبل از این هرگز اینگونه با آن روبرو نشده بودم .

میل دارم  ساده تر صحبت کنم تا شما را هم در افکار خود شریک سازم :

امانت به زبان ساده و خودمانی یعنی این که چیزی یا شیئی متعلق به دیگری باشد و نزدشخصی دیگر برای نگهداری بسپارند و شخص دوم باید به نگهداری و مواظبت از ان شیء تا زمانی که در تعهد اوست بپردازد سپس در موعد معین آن را صحیح و سالم  به مالک اصلی برگرداند . گرچه در ظاهر امانت داری عملی  در محدوده امور فیزیکی محسوب میگردد اما به موضوعات غیر مادی مانند رازداری و مراقبت بر انجام تعهدات نیز سرایت کرده و به شرحی که گفته میشود من میتوانم با اطمینان بگویم کل جهان هستی بر امانت داری استوار است .

مثال :

خداوند متعال درقرآن کریم فرموده است :

« انّا عرَضنا الامانةَ عَلَى السّمواتِ و الارضِ و الجبالِ فابینَ ان یَحملنها و اشفقن مِنها و حَملَها الانسانُ انّه کانَ ظلوماً جهولا- لِیُعذِّبَ اللّهُ المنافقین و المنافقاتِ و المشرکینَ و المشرکاتِ و یتوبَ اللّه على المؤمنینَ و المؤمناتِ و کانَ اللّه غفوراً رحیماً (احزاب: 72 و 73 )

ما امانت را بر آسمان ها و زمین و کوه ها عرضه کردیم، پس، از برداشتن آن سرباز زدند و از آن هراسیدند و انسان آن را برداشت. به راستى، او بسیار ستمگر و نادان است. تا خداوند مردان منافق و زنان منافق و مردان مشرک و زنان مشرک را عذاب کند و از مردان باایمان و زنان با ایمان درگذرد و خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است »

در این آیه منظور از امانت همان ولایت الاهی است و اینکه انسان باید خداشناس و خدا پرست بوده و باید سعی کند در حد توان خویش به مراتب بالای انسانی و اخلاقی دست یابد .

در آیات و روایات دیگری نیز اخذ میثاق و امانت داری آمده است که از بیان آن خودداری میشود .

حافظ  بر همین مبنا گفته است :

آسمان بار امانت نتوانست کشید     قرعه فال به نام من دیوانه زدند .

این موضوع در باب امانت و تعهد انسان بر خداپرستی و قبول بندگی خداوند را که مهمترین امانتداری در خلقت انسان است را ترک کرده و با مثالهای دیگر سخن را ادامه میدهیم

خداوند  متعال مجدداً در باره امانت و تعهد حضرت رسول گرامی اسلام مبنی بر تکمیل تعهدشان فرموده است :

یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ  وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ، وَاللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ  إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکَافِرِینَ:

مائده67

از این مثال هم میگذریم :

هر انسانی باید بر مواظبت از جان وجسم  خویش همت کند و هیچ کس حق ندارد به خود اسیب جانی یا جسمی وارد سازد زیرا : انا لله و انا الیه راجعون : به همین دلیل است که خود کشی و وارد کردن صدمه بدنی به خود یا دیگری حرام است زیرا جان و بدنی که خداوند به ما عنایت کرده امانت است و متعلق به ما نیست که بخواهیم هر کاری با خود بکنیم .

مثال دیگر :

خداوند حق تعلیم وتربینت فرزندان را به ما داده است ولی ما حق نداریم به بهانه تربیت  با خشونت با آنان رفتار کنیم زیرا آنها امنتهای خداوندند بر ما .

مثال دیگر :

ما حق نداریم عمر وزندگیمان را به بطالت بگذرانیم و باید با تلاش و کوشش سعی کنیم دنیا و آخرتمان را آباد سازیم زیرا این هم امانتی است از سوی خدای بزرگ که به ما تفضل کرده است .

در عرصه امور دنیوی نیز همین مثالها صادق است :

اگر کارگر هستیم و در باغی  , خانه ای یا شرکتی به کار مشغولیم آنچه از ابزار و وسایل کار به ما سپرده اند و حتی وقتمان ، که  برای  آن  از کارفرما پول و دستمزد دریافت میکنیم نزد ما امانت است و ما حق خیانت کردن در آنها را نداریم .

اگر منصبی بلند در کشورمان داریم امانت داری از سوی ملت هستیم و باید مراتب امانتداری را کاملاً رعایت کنیم .

اگر مرد ، هستیم  ،  همسری که با او پیمان زناشویی بسته ایم ، امانتی است اولاً از سوی خداوند و ثانیاً از سوی پدر همسرمان که دخترش را به امانت به ما سپرده است به این امید که مرد صالح ،  زندگی دخترش باشیم و گرنه کدام پدری دخترش را دانسته و آگاهانه به مردی میدهد که لاابالی و بی مسئولیت باشد ؟

اگر زن هستیم مال وخانه ای که همسرمان برایمان فراهم کرده و نیز فرزندان او امانتی هستند نزد ما ، که مرد به امید امین بودن به ما سپرده است .

اگر مستاجریم ،  خانه ای که اجاره کرده ایم ، امانت است که آن را نگهداری کرده و تخریب نکنیم و حق مالک را تمام وکمال بدهیم  .

اگر صاحب خانه ایم ، آرامش و امنیت مستاجر در تعهد و امانت ماست .

اگر ثروتمندیم ، حق خداوند وفقرا در مال ما امانت است که به شکل خمس وزکات باید بپردازیم .

اگر همسایه داریم حق همسایه هایمان را باید رعایت کنیم .

اگر تولید کننده ایم حق مصرف کنندگان و رعایت کیفیت و کمیت محصول  در  امانت ماست .

اگر مصرف کننده ایم حق خداوند در مال ما امانت است که اسراف نکنیم .

اگر دانشمندیم حق ، دانشجویان و شاگردانمان نزد ماست که آنها را خوب وشایسته تعلیم دهیم .

اگر دانشجو و دانش آموزیم حق استاد بر گردن ماست که خوب بیاموزیم و تعلل نورزیم .

اگر سالم هستیم حفظ بهداشت و سلامت روح وجانمان امانت ماست .

اگر بیماریم ، حق  خودمان و اطرافیان نزد ما امانت است که سعی کنیم هرچه زودتر بهبود یابیم و زحمت اطرافیان و رنج خودمان را کم کنیم .

اگر برادر و خواهر و پدر ومادر داریم مراعات احوال آنان در تعهد ماست .

اگر رازی از دیگران میدانیم ، حفظ آن راز از وظایف ماست و افشای آن نزد دیگران ما را از دایره امانتداری خارج خواهد ساخت .

و بر این مبنا هرچه را که به آن بیندیشیم به نوعی با مفهوم امانت داری و امین بودن مرتبط است و من هر چه اندیشه کردم هیچ موردی را که که خارج از دایره امانت باشد نیافتم . بنابراین میتوانم یک نتیجه کلی بگیرم و آن را به شکل یک اصل بیان کنم :

« جهان هستی و خلقت انسان بر مبنای « امانت » آفریده شده است و انسان از سوی خداوند « امین » است که این امانت را حفظ کند و صحیح و سالم به خداوند متعال برگرداند » .

سال 1395

سال 1395 فرارسیده و با خود بوی گل و شادی و بهاری دلپذیر را به همراه آورده است امیدوارم که همه هموطنانم و همه محبان ولایت چه در ایران وچه هرجای جهان که هستند ، با تمام وجود این عطر دل انگیز را حس کنند و خداوند متعال را پشتیبان خود داشته باشند .