تدبر در آیه 61 سوره انعام

امروز هنگام تلاوت قران کریم در حالی که به آیه 61 سوره انعام رسیده بودم نکته ای توجهم را به خود جلب کرد که تا کنون به آن اندیشه نکرده بودم و برایم خیلی تازگی داشت :

« و هوالقاهر فوق عباده و یرسل علیکم حفظه حتی اذا جاء احدکم الموت ، توفته رسلنا و هم لا یفرطون »

او خداییست که قهر و اقتدارش مافوق بندگان است و برای نگهبانی شما فرشتگان را می فرستد و هنگامی که مرگ یکی از شما فرا رسد رسولان ما او را می میرانند و در این کار کوتاهی نخواهند کرد   

نکته مورد نظرم « توفته رسلنا » می باشد ( رسولان ما او را می میرانند )

بیشتر ما ایرانیها و شاید دیگر مسلمانان تنها ملک الموت یعنی عزرائیل را مامور قبض روح انسانها میدانیم و گاهی این جمله را شاید به طنز شنیده ایم که گفته میشود : عزرائیل چگونه این همه انسان را در زمانی واحد میتواند قبض روح کند ؟ در حالی که افرادی همزمان در سراسر جهان عمرشان به پایان میرسد ؟

خود من هم تا کنون این سئوال به ذهنم رسیده بود ولی هیچگاه شک و تردید و انکاری  راجع به نحوه ی عمل ملک الموت  نداشتم تا اینکه امروز به پاسخ رسیدم .

من نه مفسر قرآنم و نه هیچ ادعایی در زمینه ی قرآن شناسی دارم اما میتوانم ادعا کنم که گاهی برخی نکات و مسائل به ذهنم می رسد که شاید به طرح سئوال جدید  یا پاسخ سئوالات قبلیم منجر می شود و به عبارت ساده تر موشکاف و تیز بین هستم لذا با دیدن این آیه متوجه شدم که حضرت ملک الموت یا قابض الارواح به تنهایی عهده دار میراندن انسانها نیست و صریح آیه نیز بر این امر دلالت دارد .

در این باره برای تکمیل معلوماتم به چند تفسیر قران نیز مراجعه کردم .

دربرگزیده  تفسیر نمونه آیه ا... مکارم به تحقیق احمد علی بابایی در باره توفته رسلنا مطلبی ذکر نشده است و تنها آمده است :

 « در این موقع فرستادگان ما جان او را میگیرند » ( برگزیده  تفسیر نمونه جلد 1 ص 631 )

در حالی که جا داشت پس از ترجمه به تفسیر آن نیز اهتمام شود ،  که شاید در اصل تفسیر در این باره مطلبی وجود داشته باشد اما در تفسیر نور آقای قرائتی چنین آمده است :

 مسأله ‏ى قبض روح، در قرآن هم به خداوند نسبت داده شده «اللّه یتوفّى الانفس»، هم به ملک الموت و هم به فرشتگان. این اختلاف تعبیر شاید به خاطر آن باشد که جان افراد عادى را فرشتگان مى‏گیرند و جان افراد برجسته را ملک الموت که فرشته برترى است و جان اولیاى خدا را ذات مقدّس او مى‏گیرد. 
و شاید به این دلیل باشد که ابتدا فرشتگان، روح مردم را مى‏گیرند و سپس تحویل ملک‏ الموت مى‏دهند و آنگاه ملک ‏الموت (عزرائیل) روح‏هاى گرفته شده را به خداوند تحویل مى‏دهد و به همین دلیل گرفتن روح مردم هم کار فرشتگان و هم کار ملک الموت و هم کار خداوند به شمار مى‏رود. 
 و در تفسیر المیزان در این باره امده است :

و چون زمان موتش سربرسداو را به حال خود می گذارند و تا او هلاک شود و در این هنگام ملائکه مکلف به قبض روح ، جان وی را قبض می کنند و در این امر کوتاهی و مسامحه نمی نمایند، بلکه آنچه بدان امر شده اند انجام می دهند(یفعلون ما یؤمرون ) ،و این فرستادگان همان کارکنان و اعوان و انصار ملک الموت هستند و در قرآن کریم یکبار قبض روح به خدا نسبت داده شده ، (الله یتوفی الانفس حین موتها) ،و درجای دیگر به عزرائیل یا ملک الموت نسبت داده شده ،(قل یتوفیکم ملک الموت الذی وکل بکم ) ،و در اینجا نیز به رسل و ملائکه نسبت داده شده و اینها با هم منافاتی نداشته و در طول هم هستند، یعنی نوعی تفنن در مراتب نسبت به کاررفته است .

به هر حال آن چه که مهم است این است که اکنون می توان باور بسیاری از  ما ایرانیها را اینگونه اصلاح کرد که حضرت عزرائیل به تنهایی مامور قبض روح انسانها در هنگام مرگ نیست و در این کار یاورانی از سایر فرشتگان الاهی دارد که به امر حق تعالی ماموریت خود را بدون هیچ قصوری انجام می دهند ولی  این که تعداد آنها و نحوه عملشان چگونه هست و الله العالم  .